Kinderen zijn veel slimmer dan we denken. Als kind vond ik de ene volwassene duidelijk leuker dan de andere, of het nou een leerkracht was, een oom of tante, of een ouder. Als ik daar nu als volwassene op terugkijk, ben ik verbaasd over hoe goed ik het als klein kind kon inschatten. Toch is dat minder gek dan het lijkt, want in je jonge jeugd ontwikkel je je primaire overlevingsstrategieën (die je op latere leeftijd weer voor de voeten zullen gaan lopen). Je leert subtiele signalen te lezen, waarvan je je niet eens bewust bent, en op grond waarvan je bepaalt of een persoon goed of slecht voor je is. De leuke volwassenen spraken me als volwaardig aan, en niet als een minder of kleiner iemand. Daartegenover had ik een hekel aan volwassenen die bevoogdend waren. Het Engels heeft daar een beter woord voor: patronizing. Daarin zit het woord ‘pater’, en dat geeft precies weer waarom: ik had al twee ouders, en aan méér had ik geen behoefte.
Waarom deze beschouwing? De afgelopen weken ontstond er ophef over het voornemen om de boeken van Roald Dahl aan te passen, om de verhalen ‘bij de tijd’ te brengen en toegankelijk voor iedereen. Op aangeven van sensitivity readers zijn vooral typeringen van mensen aangepast, zoals ‘dik’ en ‘lelijk’. De Heksen in het gelijknamige boek zijn kaal en dragen pruiken. Daaraan is nu bijvoorbeeld toegevoegd dat er ‘een heleboel redenen zijn waarom vrouwen pruiken dragen en dat daar niets mis mee is’. Je hoort de schooljuf spreken. Hiermee wordt het vileine dat Roald Dahl’s boeken juist zo leuk maakt, weggepoetst. Ik twijfel niet aan de goede intenties van de sensitivity readers. Waarschijnlijkwillen ze voorkomen dat kinderen elkaar pesten om hun uiterlijk. Maar in de praktijk is het wel heel erg patronizing. En wie zich tegenover een ander als ouder opstelt, triggert een kinderlijke reactie. Als zelfs in een fantasiewereld iedereen lief en zacht moet zijn wordt het dodelijk saai, en gaat het kind toch op zoek naar een andere fantasiewereld. Goed nieuws voor de game industrie (totdat ook daar politieke correctheid doorsijpelt), maar het zou leuker zijn als kinderen ook boeken blijven lezen.
