Het WK voetbal heeft ons een hoop geleerd over het functioneren van teams. We zagen opvallend veel ploegen waarvan de spelers voor elkaar door het vuur gingen. Denk aan Marokko, de Verenigde Staten, Kroatië, Zwitserland en ook Oranje. Ook wisselspelers die geen minuut speeltijd kregen stonden te juichen en te dansen bij een doelpunt of overwinning – een duidelijk teken dat het met de teamspirit wel goed zat. Daartegenover gaf de eenzame gang door de catacomben van Ronaldo, na de verloren partij tegen Marokko, aan dat daar in het Portugese team nog wel wat te winnen was. De kwaliteitsverschillen tussen teams waren zo klein dat de hechtheid van het team de doorslag kon geven. Hoe smeed je zo’n team?

In het coachwerk geldt dat in een organisatie of familie de energie optimaal kan stromen als de rollen duidelijk zijn, niemand wordt uitgesloten en er een balans is tussen geven en nemen. Vertaald naar het voetbal: het begint ermee dat elke speler het teambelang boven het eigenbelang stelt. Dat vraagt een duidelijke visie van de trainer en heldere afspraken over de rollen. Als elke speler zich ‘gezien’ en ‘thuis’ voelt, maakt het niet uit wie het doelpunt maakt of hoeveel minuten speeltijd hem gegund zijn. Het gevoel dat je een wezenlijk onderdeel bent van de groep beantwoordt immers aan een diepgewortelde natuurlijke behoefte.

Daarnaast kan het bijzonder effectief zijn een gemeenschappelijke vijand aan te wijzen (al is dat in het coachwerk minder passend :)). Het Oranje dat in 1988 het EK won, zette zich af tegen bobo’s (de ‘Bonds-bonzen’). Voor Argentinië op dit WK was van Gaal de boosdoener, door hun trainer listig geportretteerd als iemand die zich laatdunkend had uitgelaten over Argentinië en Messi. In de trotse Zuid-Amerikaanse cultuur bleek dat voldoende om een extra dosis adrenaline los te maken. Wel toevallig dat Messi na de wedstrijd, nog steeds opgefokt, Wout Weghorst uitmaakte voor ‘bobo’ (idioot)…